فرشته نجاتی به‌اسم گتوند / آرام‌گرفتن ۱.۷میلیارد مترمکعب سیلاب در سد گتوند

به گزارش یاشیل وطن، استان خوزستان استانی سیل‌خیز است و سالانه بخش زیادی از اعتبارات ستاد غیرمترقبه استان، صرف جبران خسارت‌های ناشی از سیل می‌شود.

روان‌آب‌های سه حوضه پرآب کرخه، دز و کارون به استان خوزستان وارد شده و سدهای کرخه، دز و گتوند نقش مهمی در مهار سیلاب‌های این استان ایفا می‌کنند.

بهمن ماه سال جاری سد کرخه سیلابی با دبی ۶۸۰۰ مترمکعب در ثانیه را مهار کرد و نگذاشت این سیلاب عظیم به شهرها و روستاهای خوزستان وارد شود. سد دز نیز در ماه گذشته شاهد ورود سیلاب‌هایی با دبی حداکثری ۶۰۰۰ مترمکعب در ثانیه بود.

در حوضه آبریز کارون، سد گتوند آخرین سدی است که به‌روی رودخانه کارون احداث شده و بعد از این سد، آب وارد دشت خوزستان می‌شود. قبل از احداث سد گتوند، سیلاب‌های حوضه کارون، بیشترین خسارت‌ها را به زیربناهای استان خوزستان وارد می‌کرد و تنها در دوره سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۴ بیش از ۵۷۰ میلیارد تومان خسارت ناشی از سیلاب‌ها به استان خوزستان وارد شده است.

در شمال خوزستان دو رودخانه کارون و دز به هم پیوسته و تشکیل کارون بزرگ را می‌دهند؛ این رودخانه که بزرگترین رودخانه ایران است از میان شهرهای مهمی چون اهواز، آبادان و خرمشهر می‌گذرد. هر کدام از این شهرها دبی مشخصی از آب رودخانه را می‌توانند از خود عبور دهند و اگر دبی رودخانه از مقدار مشخصی بیشتر شود، آب به‌سرعت وارد شهر شده و خسارات جانی و مالی به‌دنبال خواهد داشت.

به‌طور مثال رودخانه کارون در شهر اهواز به‌صورت حداکثر می‌تواند آبی با دبی لحظه‌ای ۳۷۰۰ مترمکعب در ثانیه را از خود عبور دهد، اگر جریان رودخانه بیش از این مقدار دبی داشته باشد، آب وارد شهر خواهد شد.

سد گتوند در سالهای اولیه آبگیری، سیلاب‌هایی با دبی ۳۳۰۰ تا ۳۷۰۰ مترمکعب در ثانیه را مهار کرده بود و موجب شد تا این ظرفیت برای استان خوزستان وجود داشته باشد که آب مهارشده این سیلاب‌ها را در بهار و تابستان، برای مصارف مختلف این استان تنظیم و به‌مرور رهاسازی کند.

اما در فروردین ماه سال ۹۴، درست در ایام آغازین نوروز، سیلابی با دبی حداکثری ۶۰۰۰ مترمکعب در ثانیه در مخزن سد گتوند مهار شد، به‌طوری که در چند ساعت ابتدایی وقوع سیلاب، ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب، به‌اندازه ۱٫۵ برابر سد کرج، وارد مخزن سد گتوند شد.

اگر این سد نبود، نوروز ۹۴ فاجعه‌ای غم‌بار در استان خوزستان رقم می‌خورد و بخش‌های زیادی از شهرهایی چون اهواز زیر آب می‌رفت.

در سال جاری نیز در شهریور ماه، با دستور استانداری و هماهنگی مجموعه وزارت نیرو، آب ذخیره‌شده در سد گتوند برای سیراب کردن نخل‌های خوزستان و استفاده پایین‌دست رهاسازی شد.

سد گتوند پس از این تصمیم با مخزنی که بیشتر آن خالی بود به‌استقبال پاییز رفت. با شروع بارش‌های سال آبی جدید، روان‌آب‌های کارون وارد مخزن سد گتوند شد و از آبان ماه سیلاب‌های میان‌حوضه‌ای در مخزن این سد آرام گرفت.

از آبان ماه سال جاری تا امروز، مجموع حجم سیلاب‌هایی که در مخزن سد گتوند مهار شده به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. این مقدار ۸٫۵ برابر ظرفیت سد کرج در حالت سرریز است. اگر سد گتوند نبود این مقدار سیلاب، مطمئناً خوزستان را در ماههای اخیر با مشکلاتی عدیده مواجه می‌کرد.

اکنون از مخزن ۴٫۵میلیارد مترمکعبی سد گتوند، حدود ۲٫۵ میلیارد مترمکعب خالی است و این ظرفیت علاوه بر اینکه امکان مانور برای رهاسازی آب از مخازن سدهای بالادست به‌روی رودخانه کارون را برای مسئولان صنعت آب و برق کشور فراهم می‌کند، ظرفیت مطمئنی برای مهار سیلابهای احتمالی پیشِ‌رو است. چرا که بیشترین سیلاب‌های حوضه آبریز کارون، دز و کرخه در ماههای اسفند و فروردین رخ داده و امسال نیز به‌دلیل بارش‌های خوب و همچنین آغاز ذوب شدن برف‌ها، امکان وقوع سیلاب‌های با دبی بالاتر از ۴۰۰۰ مترمکعب در حوضه‌های آبریز کارون، دز و کرخه وجود دارد.

علاوه بر سیلاب‌های بالادستی که می‌تواند در مخازن سدهای کارون۳، کارون۴، شهید عباسپور و مسجد سلیمان ذخیره و سپس رهاسازی و به مخزن سد گتوند وارد شود، سیلاب‌های حوضه میانی محصور بین موقعیت سد گتوند، موقعیت سد شهید عباسپور و موقعیت سد دز، کاملاً وارد سد گتوند می‌شود.

این حوضه میانی که نمونه سیلاب‌های آن را در فروردین سال ۹۴ با دبی ۶۰۰۰ مترمکعب در ثانیه شاهد بودیم، طبق مطالعات انجام‌گرفته، پتانسیل سیل‌خیزی تا ۱۵۰۰۰ مترمکعب بر ثانیه را دارد که تنها سازه قابل اتکا برای مهار چنین سیلاب عظیمی، سد بزرگ گتوند است.

انتهای پیام/*